De complexe uitdagingen van de Balkan: Een diepgaande blik op politiek, nationalisme en Europese integratie in het post-Joegoslavië tijdperk.
Inhoud
Het is intussen ruim drie decennia geleden dat de oorlogen in voormalig Joegoslavië uitbraken. Slovenië, Kroatië, Bosnië-Hercegovina, Servië, Montenegro en uiteindelijk ook Macedonië, alle deelrepublieken vielen op de een of andere manier ten prooi aan nationalistische uitbarstingen en geweld. Na de eeuwwisseling leek er een periode aan te breken van vrede en verzoening, en een gestage integratie in de Europese familie. Maar het optimisme was van korte duur. Op veel plaatsen strandden democratische hervormingen en ging het nationalisme weer hoogtij vieren.
In Servië bijvoorbeeld was er een tijdlang hoop tijdens het premierschap van Zoran Djindjic, die in de jaren negentig als opposant strijd had gevoerd tegen het autoritaire bewind van Slobodan Milosevic. Maar Djindjic werd vermoord, en de hervormers die na hem de macht kregen dachten eerst aan het eigen gewin, en pas daarna aan het algemeen belang. Uiteindelijk zou er in Servië opnieuw een nationalist aan de macht komen: Alexander Vucic had net voor de eeuwwisseling al dienst gedaan als extreem-rechtse minister van Informatie, enkele decennia later ontpopte hij zich als premier en president tot koele minnaar van de EU. Tegelijk onderhield Vucic broederbanden met Rusland, en hij liet zich ook verleiden door de Chinezen. Deze twee geopolitieke spelers proberen hun invloed overigens ook elders in de Balkan te doen gelden.
Het EU-integratieproces zet zich ondanks alle hindernissen overal voort. Het kleine Slovenië in het noorden van voormalig Joegoslavië was er al bij in de eerste grote Europese uitbreidingsgolf van 2004. Een klein decennium later volgde Kroatië, en intussen zijn ook alle andere ex-Joegoslavische republieken officieel kandidaat-lid van de EU. Zelfs Kosovo heeft al een formele toetredingsaanvraag ingediend. De voormalige Servische provincie riep in 2008 de onafhankelijkheid uit, maar die wordt niet erkend door Servië. Tussen Belgrado en Pristina blijft het water diep, met herhaaldelijke uitbarstingen van geweld en provocaties van de twee kanten. Europa doet telkens verwoede pogingen om een oplossing te vinden voor het aanslepende conflict.
Bosnië-Hercegovina heeft de twijfelachtige reputatie van failed state. Het Verdrag van Dayton uit 1995 had weliswaar een einde gemaakt aan een ruim drie jaar durende bloedige oorlog, maar de ingewikkelde staatsstructuur die daaruit voortkwam leidde voortdurend tot politieke blokkeringen. Die obstructie kwam vooral van de kant van de Bosnische Serviërs, die er niet in slaagden om afstand te nemen van het destructieve nationalisme (maar ook bij de Kroaten en de Bosniakken – de Bosnische moslims – blijven nationalistische politici overigens een grote invloed uitoefenen). De politieke patstelling zorgde niet alleen voor institutionele stilstand, maar ook op economisch vlak blijft Bosnië een zorgenkind.
De wereld – en ook de EU – heeft vandaag andere katten te geselen dan de Balkan. Jammer genoeg komt de regio slechts in het nieuws als er weer ergens spanningen of geweld opflakkeren. Maar Europa heeft baat bij een stabiele Balkan. Een verdere toenadering kan de Europese Unie alleen maar politiek en economisch voordeel opleveren. De komende jaren zal moeten blijken of het integratieproces succesvol kan worden afgerond, óf dat interne en externe krachten de regio verder blijven destabiliseren.
Praktische informatie
Spreker: De heer Stefan Blommaert
(VRT)
Wanneer?
20 februari 2024 van 14.15 u. tot 16.45 u.
Waar?
Thomas More, Campus Geel
Kleinhoefstraat 4, 2440 Geel
Kostprijs?
10 lezingen: 80 euro
5 lezingen: 45 euro
1 lezing: 10 euro
Toegangskaarten kunnen telkens ter plaatse aangekocht worden.
Tickets zijn inclusief koffie/thee of frisdrank tijdens de pauze.