Effectief leesonderwijs doet iedereen excelleren (ELODIE)

Een economisch bloeiende, gezonde, creatieve, welvarende en democratische samenleving heeft baat bij lees- en taalvaardige burgers. Dat is één van de uitgangspunten van het Leesoffensief van de Vlaamse overheid. Graag en goed kunnen lezen stelt ons namelijk in staat om actief deel te nemen aan het economische, sociale, culturele, politieke en digitale leven. Daarom baart de ontoereikende leesvaardigheid van een grote groep volwassenen en de tanende leesvaardigheid en leesmotivatie bij onze Vlaamse leerlingen ernstige zorgen. Dat geldt bij uitstek voor groepen in onze samenleving die achterop hinken wat onderwijs- en arbeidsmarktkansen betreft.

In het project effectief leesonderwijs doet iedereen excelleren (ELODIE) werken ESF, het Departement Onderwijs en Vorming, de Thomas More Hogeschool (ExCEL, de Lerarenopleiding en de opleiding Logopedie en Audiologie), de Odisee Hogeschool en de Universiteit Gent samen aan de verbetering van het Vlaamse voorbereidende taal- en leesonderwijs, zodat kinderen die in een kansarme thuisomgeving opgroeien toch optimaal aan het formele leesonderwijs kunnen starten. Gelijke leeskansen zijn ons doel. Om dat doel te bereiken, vormen we sterke leerkrachten die effectief voorbereidend taal- en leesonderwijs kunnen bieden. We vertrekken daarbij vanuit een brede visie op leesvaardigheid, die zowel het technische aspect van lezen als het begripsaspect en de bruggen tussen beide in rekening brengt.

Concreet vertalen we de heersende wetenschappelijke state-of-the art rond effectief voorbereidend leesonderwijs naar een praktijkgericht kader voor leraren, schoolteams en de lerarenopleiding. Dat doen we in nauwe samenwerking met wetenschappelijke experts en leerkrachten. Vanuit inzichten rond effectieve professionalisering van leraren – zowel tijdens de initiële opleiding als op de werkvloer – bouwen we een proof-of-concept van een professionaliseringstraject in drie delen rond effectief voorbereidend leesonderwijs:

1. Een online bijscholing van 30 studie-uren rond effectief voorbereidend leesonderwijs, gericht op leerkrachten uit de derde kleuterklas en het eerste leerjaar en op de leerkrachten die de taalintegratietrajecten verzorgen. Binnen deze bijscholing worden drie inhoudelijke thema’s aangesneden:

     1. Werken aan fonemisch  bewustzijn en letterkennis
     2. Taaldenkgesprekken en interactievaardigheden
     3. Woordenschat verbreden en verdiepen

2. Deelname aan een lerend netwerk (8 maandelijkse bijeenkomsten) met verdieping van de theoretische inhouden uit de online bijscholing, maar vooral met ondersteuning voor de praktische vertaling van de wetenschappelijke inzichten naar de concrete context van de school.

3. Individuele begeleiding van de school door een pedagogisch begeleider om voor maximale impact op de klasvloer te zorgen. Op deze manier maximaliseren we de kans dat het professionaliseringstraject niet alleen tot meer kennis bij de betrokken leerkrachten leidt, maar ook tot veranderd leerkrachtgedrag in de klas en zo tot verbeterde uitkomsten bij de betrokken kinderen.

We bieden 50 scholen met veel kansarme leerlingen de kans om dit getrapte professionaliseringstraject te volgen en aan de slag te gaan rond effectiever voorbereidend leesonderwijs. Dit gebeurt in nauwe aansluiting bij de inspanningen die leerkrachten op deze scholen leveren om kinderen met een taalachterstand Nederlands extra leerkansen te bieden onder de vorm van een taalintegratietraject. De lessen die we uit dit project trekken moeten een sterke stimulans bieden voor beter voorbereidend leesonderwijs in de Vlaamse scholen en een eerste stap vormen naar sterkere professionals op onze arbeidsmarkt.