Effectieve didactiek in leermiddelen: een kwaliteitskader
06/03/2023
Hoe kies je als leraar, vakwerkgroep of schoolteam een lesmethode? Waarmee houd je rekening bij het ontwikkelen van een leermiddel? Hoe gebruik je het leerboek op een doordachte manier in je klaspraktijk? Er is weinig onderzoek voorhanden en er zijn nauwelijks gereedschappen om een uitspraak te doen over de kwaliteit van leermiddelen in Vlaanderen en Nederland. Vaak worden keuzes gemaakt op basis van losse meningen en ervaringen of soms, zelfs, op hoe aantrekkelijk het leermiddel is vormgegeven. Ook woedt het leermiddelendebat in alle hevigheid. De huidige leermiddelen worden in dat debat door sommigen naar voren geschoven als één van de hoofdoorzaken van de dalende onderwijskwaliteit.
Om aan deze en andere vragen een onderzoeksgebaseerde bijdrage te leveren, liep de afgelopen maanden binnen ons centrum het project ‘Wijze lessen voor het ontwikkelen, kiezen en gebruiken van leermiddelen in het leerplichtonderwijs’, in opdracht van de Vlaamse Overheid.
De instrumenten geven handvatten aan leraren en scholen om doordacht te kiezen voor welke didactische aspecten van het onderwijsproces ze ondersteuning willen van het leermiddel en welke didactische aspecten ze zelf uitwerken in hun lessen. Op die manier ondersteunt het leraren en schoolteams in het kiezen en gebruiken van leermiddel met oog op een effectieve didactiek in hun klaspraktijk.
Hieronder kan u het persbericht vinden dat daartoe werd verspreid.
Alle informatie en de ontwikkelde producten kan u hier terugvinden.
We verwelkomen u graag op onze studievoormiddag op 19 april!
Persbericht
Wetenschappers van het Expertisecentrum voor Effectief Leren (ExCEL) van de Thomas More hogeschool hebben op vraag van Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts het eerste kwaliteitskader voor het analyseren van de didactische kwaliteit van lesmaterialen ontwikkeld. Het kwaliteitskader helpt iedereen die lesmateriaal maakt of gebruikt om te kiezen voor hoge didactische kwaliteit. De wetenschappers hebben voortgebouwd op het werk van de Kwaliteitsalliantie, een samenwerkingsverband van de educatieve uitgeverijen, de onderwijsverstrekkers en een reeks andere partners die allemaal willen zorgen voor meer onderwijskwaliteit.
In oktober 2022 zag de Kwaliteitsalliantie het levenslicht: het eerste structurele samenwerkingsverband tussen onder meer onderwijsverstrekkers, educatieve uitgeverijen en andere partners die werk willen maken van sterkere leermiddelen, in de hoop om zo de onderwijskwaliteit op te krikken. Ze raakten het eens over een lijst met kwaliteitscriteria en een leidraad voor mensen die leermiddelen ontwikkelen. Dat was een primeur en een belangrijke doorbraak, maar het begrip kwaliteit werd wel nog breed ingevuld. Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts, die de aanzet gaf voor de Kwaliteitsalliantie, vroeg aan wetenschappers van het Expertisecentrum voor Effectief Leren (ExCEL) van Thomas More om verder te bouwen op het pionierswerk van de Kwaliteitsalliantie en nog concretere handvatten te voorzien voor het onderwijsveld.
Voor de didactische componenten van lesmateriaal ligt er nu een verder verfijnd en uitgediept kwaliteitskader. Dit kwaliteitskader werkt met 14 indicatoren en is gebaseerd op robuuste wetenschappelijke inzichten. De regierol van het leerproces blijft wel duidelijk liggen bij de leraren zelf. Het kader is niet verplicht, maar als leraren of lerarenteams het gebruiken, kunnen ze de inschatting maken bij welke kwaliteitsaspecten ondersteuning opportuun is. Ze worden daarbij geholpen door een heel concrete handleiding en handige kwaliteitskaarten.
“De handleiding biedt voor elk van de 14 kwaliteitscriteria de nodige toelichting, maar vooral concrete voorbeelden van hoe het betreffende criterium in een leermiddel kan vertaald worden”, zegt Kim Bellens, senior onderzoeker bij ExCEL. “De kwaliteitskaarten zorgen ervoor dat vakgroepen en schoolteams op een snelle en praktisch bruikbare manier met het kwaliteitskader aan de slag kunnen.”
“Het werk van de Kwaliteitsalliantie wordt hiermee nog concreter. Dat is belangrijk, want er is een sterke wil om de lat hoog te leggen”, zegt Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts. “Er is bij ouders én bij leraren bezorgdheid over sommige leermiddelen. De overheid kan weinig verplichten of opleggen als het over lesmateriaal gaat, maar we kunnen wel partners samenbrengen rond dezelfde doelstellingen, om zo toch te zorgen voor meer onderwijskwaliteit”.
Op woensdag 19 april 2023 worden het kwaliteitskader en de bijbehorende producten voorgesteld op een studievoormiddag “Effectieve didactiek in leermiddelen: Voorstelling van een kwaliteitskader” in Antwerpen. Meer informatie over dit initiatief én over de projectresultaten vindt u HIER.
In opdracht van
In samenwerking met
Projectteam:
- dr. Pieter Verachtert (promotor)
-
dr. Kim Bellens (coördinator)
- dr. Henk Byls
- Joke Van Assche
- dr. Jonas Dockx (KU Leuven)
- prof. dr. Paul A. Kirschner
Verwante blogs