Effectief studeren – info voor ouders

Info-avonden voor ouders rond ‘effectief leren leren’ zijn een ‘hot item’ voor scholen. Door de COVID-pandemie werd vastgesteld dat zelfsturing inderdaad geen vanzelfsprekendheid is. Hieronder bespreken we de twee vragen die we het vaakst krijgen van scholen.

Heeft het zin om ouders uit te nodigen?

Dat scholen (vooral lagere scholen en eerste graad secundair onderwijs, in onze ervaring) trachten ouders te betrekken bij ‘het schoolse leren’ is geen eigenaardig of nieuw idee. Het gezin vertegenwoordigt de eerste (en waarschijnlijk meest invloedrijke) leercontext waarin de allerjongste kinderen bijvoorbeeld de moedertaal aanleren, in combinatie met wereldse kennis, maar evenzeer motorische vaardigheden en hun gedrag (Sammons et al, 2015). Over de impact van ouderbetrokkenheid op later, schools leren vloeide ook al liters inkt, en werden al ettelijke samenvattende studies gepubliceerd (Bijvoorbeeld, Castro et al, 2015). Ouderbetrokkenheid doet er toe.

Ouderbetrokkenheid is echter een heel ruim begrip. De consensus in de studies is echter duidelijk. De relatie ouderbetrokkenheid en schools leren is het sterkst als de ouderbetrokkenheid wordt gedefinieerd als de ‘hoge verwachtingen van de ouders met betrekking tot de schoolse prestaties van hun kinderen’. Het effect van ouderbetrokkenheid op de schoolse prestaties van leerlingen is echter het zwakst als die gedefinieerd wordt als strikte huiswerkbegeleiding. In onze sessies voor ouders brengen we dus geenszins de boodschap dat ouders het werk van het kind moeten doen. Verre van. Wat niet wil zeggen dat een ouder een kind niet kan ondersteunen en dat het verboden is om een kind thuis eens te toetsen (of ‘af te vragen’ zoals dat zo schoongenoemd wordt in Vlaanderen).

Disclaimer: zonder een ruimer schoolbeleid rond effectief studeren, brengt zo’n ouderavond weinig zoden aan de dijk. We stimuleren scholen die ons vragen voor ouderlezingen dus ook om (vanzelfsprekend) ook alle leraren en leerlingen degelijk te informeren omtrent leren en strategie-instructie (zie ook hoofdstuk 12 van Wijze Lessen). Immers, om als leerling maximaal effectief te leren, is het voor een deel nodig om de “bijzondere karakteristieken” van het menselijk leren en het geheugen te begrijpen.

Welke vuistregels voor effectief zijn zinvol om te behandelen?

Hoe dan ook zitten ouders met een resem vragen over leren, studeren en organiseren waar een evidence-informed antwoord handig kan zijn. De vuistregels voor effectief leren uit onze lezingen kan je bovenaan deze blog lezen. Bemerk dat deze vuistregels die ouders meekregen verwijzen naar

• minder effectieve leerstrategieën (bullet point 1). We zouden de leerlingen niet te eten willen geven die ons ooit verteld hebben dat ‘ze het hoofdstuk hebben overgeschreven omdat mama/papa dat vroeger ook deed’. Dat soort misvattingen kunnen dus idealiter doorprikt worden.

• effectieve leerstrategieën (bijv. bullet point 2 t.e.m. 7). Op basis van de basale werking van ons brein (de rol van werk- en langetermijngeheugen, de rol van encoding/retrieval-processen enz) krijgen ouders een beeld van de gedragingen van een effectieve student.

De studeerklok is daarbij een handig instrument, dat we de scholen dan aanraden om te verspreiden onder hun leerlingen (mits de nodige instructie daarrond, vanzelfsprekend).

• Het maken van een planning (8): op basis van welke inschattingen (en biases) over leerstof en tijd maken leerlingen planningen (en hoe kan dat beter)?
• Gebruik van digitale media en het multi-tasken (9: Hoe concentratie behouden?). Hoe digitale media optimaal gebruiken (en soms vermijden).
• Richtlijnen voor slaap (10). De impact van slaap op menselijk leren en waarom er niet lichtzinnig mee om te gaan.

Daarnaast lopen een aantal topics als rode draad door het verhaal: het belang van school, waarom ook in tijden van alomtegenwoordig internet kinderen nog überhaupt iets moeten leren, en wat de rol van motivatie is bij leren en studeren. De fijnste reacties die we horen zijn meestal ‘had ik dat vroeger ook allemaal maar geweten …’.