Blijven werken met een hersenletsel

Misschien wel…

🚧Uitdaging: als je het werk hervat hebt na je hersenletsel en toch zoekende bent.

• Misschien voel je je niet meer goed op de werkvloer?
• Misschien heb je minder energie of ben je snel moe?
• Misschien zijn je sterktes veranderd door je hersenletsel?
• Droom je ervan om een nieuwe richting in te slaan?

💪Hefboom: het zijn allemaal vragen die aan bod kunnen komen tijdens loopbaanbegeleiding.

• Een loopbaanbegeleider ondersteunt je in een aantal gesprekken en aan de hand van oefeningen bij het maken van loopbaankeuzes.
• Je kan bij de keuze van je loopbaanbegeleidingscentrum of loopbaanbegeleider op zoek gaan naar expertise met loopbaanbegeleiding na gezondheidsproblemen.
• Dit is een persoonlijke keuze.
• Hoe doe je dit concreet?
  • Surf naar Zoek loopbaancentrum.
  • Klik op 'zoek een loopbaancentrum'.
  • Geef als trefwoord 'beperking' of 'ziekte' in.

💰Ondersteuning: om de 6 jaar heb je recht op loopbaancheques.

Je betaalt dan slechts 40 euro voor 4 uur begeleiding op voorwaarde dat je in Vlaanderen of in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest woont, minstens 7 jaar ervaring hebt en momenteel werknemer of zelfstandige bent.

💁Meer weten:

• Informatie van VDAB over Loopbaancheques aanvragen
• Informatie van VDAB: is loopbaanbegeleiding iets voor mij?
• Informatie van VDAB over Lijst van erkende loopbaancentra

Een arbeidsbeperking is een aandoening van mentale, psychische, lichamelijke of zintuiglijke aard, waardoor het moeilijk is om werk te vinden of om bepaald werk uit te voeren.

Een hersenletsel kan een arbeidsbeperking zijn, de VDAB beslist over deze erkenning.

🤝Samen: bespreek dit samen met je behandelend arts.

• Je huisarts kan deze documenten invullen en hierbij verwijzen naar verslagen van de arts-specialist. De arts-specialist, d.w.z. je neuroloog of je revalidatiearts, kan dit voor jou ook zelf invullen en motiveren waarom je in aanmerking komt voor tewerkstellingsondersteunende maatregelen.

💁Meer weten: informatie van VDAB over arbeidsbeperking aanvragen

De adviserend arts van het ziekenfonds bepaalt hoe lang je mag werken via aangepast werk.

Dit is maximaal voor twee jaar, maar kan daarna hernieuwd worden.

💁Meer weten:

• Informatie van Federale overheid over schorsing arbeidsovereenkomst
• Informatie van Federale overheid over gedeeltelijke werkhervatting

🚧Uitdaging: Studies tonen aan dat het aan het werk blijven na een hersenletsel algemeen een nog grotere uitdaging inhoudt dan het werk hervatten.

De meeste studies kijken naar terugkeren naar werk, maar sommige studies kijken ook naar belemmerende en bevorderende factoren om duurzaam aan het werk te blijven met een hersenletsel.

• Tijdens je loopbaan verandert er bijvoorbeeld iets thuis (zoals een verandering in je gezinssamenstelling) of op de werkvloer (zoals een nieuwe leidinggevende).
  • Die verandering kan maken dat het evenwicht tussen wat je aan kan (belastbaarheid) en wat er van je gevraagd wordt (belasting) verstoord is.
  • Hierdoor kan het meer energie vragen om aan het werk te blijven.
• Het kan ook zijn dat je merkt dat het werk niet meer passend is. Soms merk je dit zelf op of zijn het je naasten naasten of je collega's die je hierop wijzen.

🤝Samen: we raden aan om met je behandelend arts/team, de adviserend arts van je ziekenfonds, je naasten naasten en de arbeidsarts te bepalen aan welke voorwaarden het werk best beantwoordt om voor jou passend te zijn en te blijven. Daarom is het zinvol dat je op regelmatig basis samen evalueert of er een goed evenwicht blijft tussen je belastbaarheid en je belasting.

💪Hefboom: als de werkhervatting te belastend blijkt, is het mogelijk om de gedeeltelijke werkhervatting af te bouwen in aantal uur of het takenpakket te wijzigen.

🚧Uitdaging: Mogelijke signalen dat de werkhervatting zwaar is, zijn vermoeidheid, de avond/het weekend nodig hebben om te herstellen van de werkdag of prikkelbaar zijn na een werkdag.

Zo lang je via het systeem van gedeeltelijke werkhervatting (of progressieve tewerkstelling) aan het werk bent, kan je je aantal werkuren/takenpakket bespreken met de adviserend arts van het ziekenfonds.

Als werknemer moet je het afbouwen in werkuren/takenpakket, ook overleggen met je werkgever.

Het is geen plicht van de werkgever om hiermee akkoord te gaan. Het begrip 'redelijke aanpassing' kan helpen om na te gaan of de gevraagde aanpassing redelijk is of niet.

💪Hefboom: Zo kan een terugvalpreventieplan helpend zijn om te bewaken dat er een goed evenwicht blijft tussen je belastbaarheid en de belasting.

Je kan samen met je werkomgeving alert zijn voor signalen die erop wijzen dat er een onevenwicht is.

🤝Samen: Als de werkhervatting niet duurzaam blijkt, is het mogelijk om in overleg met alle betrokkenen volgende mogelijkheden te bespreken:

• Je taakinhoud en arbeidsvoorwaarden aanpassen, bijvoorbeeld gedeeltelijke werkhervatting afbouwen in uren of je takenpakket wijzigen.
• Een periode van rust inlassen (werkonderbreking) om ruimte te geven om opnieuw te bekijken wat passend werk is en hoe je dit in praktijk kan toepassen.
• Bekijken of, afhankelijk van wat je zelf wil, veranderingen op andere domeinen het evenwicht kunnen herstellen. Zo kan je bijvoorbeeld poetshulp inschakelen om je thuistaken te beperken.

💰Uitkering:
als het niet mogelijk is om verder gedeeltelijk te werken, dan ontvang je terug een uitkering (of arbeidsongeschiktheidsuitkering) via het ziekenfonds (en niet via je werkgever of via je verzekering gewaarborgd loon).

💁Meer weten:

• Bekijk de informatie van Waardevol werk: Omgaan met veranderingen op de werkvloer
• Bekijk de Nederlandse informatiefolders over 'niet pluis'-signalen
• Bekijk hoe je je belastbaarheid (vermoeidheid) in balans kan brengen

Voor vragen over je loopbaan kan je terecht bij een loopbaanbegeleider.

Denk daarbij aan vragen, zoals 'Welk ander werk zou bij mij passen?' of 'Hoe vind ik een betere werk-privé balans?'.

Een loopbaanbegeleider kan je ook helpen bij het solliciteren naar nieuw werk.

💰Ondersteuning: om de 6 jaar heb je recht op loopbaancheques.

• Dan betaal je slechts 40 euro betaalt voor 4 uur begeleiding op voorwaarde dat je in Vlaanderen of Brussel woont, minstens 7 jaar werkervaring hebt en momenteel werknemer of zelfstandige bent.
• Ontvang je een (arbeidsongeschikheids)suitkering? Dan moet je eerst toestemming vragen aan de terug-naar-je-werk-coördinator van je ziekenfonds om loopbaanbegeleiding te volgen. De coördinator geeft je een aanmeldingsformulier dat je kan bezorgen aan VDAB om je te ondersteunen.
• Ben je een ambtenaar? Dan moet de arbeidsarts visualje eerst ongeschikt verklaren voor je huidig werk. Daarna kan je beroep doen op een loopbaanbegeleider.

💁Meer weten:

• Informatie van RIZIV over socioprofessionele rehabilitatie en heroriëntering
• Informatie van VDAB: Is loopbaanbegeleiding iets voor mij?
• Informatie van VDAB over loopbaancheques aanvragen
• Informatie van VDAB over lijst met erkende loopbaancentra
• Informatie van VDAB voor werknemers, voor werkzoekende of voor zelfstandigen

• Tip 1: Neem meer en vaste pauzes
  • Het helpt voor veel personen met een hersenletsel om regelmatig of vaker vaste pauzes te nemen. Voor je voelt dat je moe wordt.
  • Je kan kort pauzeren of extra lang pauzeren. (Het is niet altijd makkelijk om je werkpost te verlaten)
  • Je kan pauzeren in een rustruimte of in een prikkelarme ruimte. o Overleg met je werkomgeving wat mogelijk is.

• Tip 2: Evalueer regelmatig.
  • Het is belangrijk om 🤝samen met je behandelend arts, je arbeidsarts en/of met je werkgever te kijken hoe het werk verloopt.
  • Lukt het om het werk terug op te pakken?
  • Hoe verhoudt het werk zich tot het leven thuis?
  • Hoe verloopt het thuis na je werkdag? In het weekend?
  • Het is belangrijk dat je werk passend is en blijft. Hier samen over reflecteren is balanceren tussen confronteren en bewaken van je draagkracht.
  • Een aanpassing aan je takenpakket kan helpen op het werk terug passend te maken.
  • 💼Handig materiaal: Hou een dagboek bij waarin je beschrijft hoe het werk voor jou verloopt.

• Tip 3: Zoek steun bij familie en vrienden
  • Ze kunnen je praktisch steunen. Iemand kan je bijvoorbeeld naar je werk brengen of voor jou koken.
  • Ze kunnen je ook emotioneel steunen. Iemand kan je bijvoorbeeld een luisterend oor bieden of begrip hebben voor je verlieservaringen.
  • Wees mild voor jezelf. Het vraagt moet en sterkte om hulp van anderen toe te laten. o Hou hierbij de metafoor van de batterij in gedachten:
    • Je batterij raakt na het hersenletsel niet meer volledig opgeladen.
    • Je batterij loopt sneller leeg bij het uitvoeren van activiteiten.
    • Het duurt langer voor je batterij terug opgeladen is.
    • Het gevolg is dat je bewust moet kiezen welke taken of activiteiten je uitvoert met je beschikbare energie.

• Tip 4: Gebruik strategieën en/of hulpmiddelen
  • Een voorbeeld van een strategie is het letterwoord PRET. Dit staat voor
    • Pauzeer of Plan
    • Rustige omgeving
    • Eén ding tegelijkertijd
    • Tempo aanpassen
  • Tijdens je revalidatie leer je compensatiestrategieën aan. Kan je die ook toepassen op je werk?
  • Hulpmiddelen kunnen groot, maar ook klein zijn, zoals een takenlijst, een agenda, post-its, herinneringen in je smartphone, ... .
  • Er bestaat niet 1 strategie of 1 hulpmiddel dat voor iedereen helpt. Het vraagt vaak zoekwerk om te kijken wat voor jou helpend is.
  • ⚠️Let op: Als je moe bent, is het vaak moeilijker om een strategie toe te passen

• Tip 5: Denk na over welke taken je voorrang moet geven
  • Start de werkdag met een takenlijst.
  • Stel jezelf bij elke taak de vraag:
    • Is dit iets dat ik moet doen of vraag ik het iemand anders?
    • Moet ik dit NU doen of kan het wachten?
    • Is het belangrijk?
  • Maak een volgorde waarin je de takenlijst zal afwerken. Dit geeft houvast.
  • Vink af wat je al gedaan hebt.

• Tip 6: Vraag regelmatig feedback aan iemand uit je werkomgeving
  • Feedback helpt je om beter inzicht te krijgen in je mogelijkheden en beperkingen.
  • Je kan beter je vooruitgang bijhouden.
  • Feedback hoeft niet altijd negatief te zijn. Het is ook fijn om te horen wat goed gaat.
  • Zie feedback als een leerkans.

• Tip 7: Vraag tijdig hulp bij moeilijkheden.
  • Merk je dat het evenwicht tussen je privéleven en je werk verstoord is en je motivatie op een laag pitje staat of je werk niet meer loopt zoals voorheen, doe er dan iets aan.
  • Enkele concrete voorbeelden:
    • Stel aan je werkgever, collega’s of je arbeidsarts voor om bepaalde deeltaken anders te organiseren,
    • Vraag hulp aan een collega of neem contact op met je behandelend arts/team.

Communicatie is heel belangrijk bij terugkeer naar werk na een hersenletsel.

Leven en werken met een hersenletsel doe je immers niet alleen, de veranderingen hebben ook een impact op je (werk)omgeving.

🚧Uitdaging: Als je terugkeert naar dezelfde werkomgeving, kent je werkomgeving je meestal ook van voor je hersenletsel.

• Zij kunnen dus verandering opmerken in bijvoorbeeld je gedrag, persoonlijkheid of je draagkracht.
• Soms verwacht je omgeving dat dit nog zal verbeteren of verwachten zij vooral de persoon van voor het hersenletsel op de werkvloer.
• Niet alle gevolgen van je hersenaandoening zijn immers even zichtbaar voor anderen.
• Misschien zien ze jou wel alleen op je beste momenten.

💪Hefboom: Het is belangrijk om te communiceren over de gevolgen van je hersenletsel op je functioneren en stil te staan bij de zichtbare en onzichtbare gevolgen

• Zo deel je bijvoorbeeld met je medewerkers, klanten, werkgever, collega’s of leidinggevende

  dat je snel moe bent.

• Het helpt hen om te begrijpen waarom je je aantal werkuren bijvoorbeeld wil afbouwen.

🤝Samen: Als je het moeilijk vindt om dit aan je werkomgeving uit te leggen: 

• Bespreek dit dan met je behandelend arts/therapeut

• Bereid het gesprek, indien nodig, samen schriftelijk voor. Je kan dit schema hiervoor gebruiken. Een schriftelijke voorbereiding ondersteunt je om op terug te vallen. Zo moet je niet steeds opnieuw nadenken over hoe je dit communiceert.

• Benoem wat moeilijk gaat en stel een oplossing voor waar mogelijk. Vertel bijvoorbeeld niet algemeen dat je last hebt van geheugenverlies, maar zeg specifiek dat je leidinggevende best alles op mail zet. Zo verkleint de kans dat je niet meer weet wat je moet doen als je op je bureau bent.

💁Meer weten:

• Bekijk informatie van Vlaamse Patiëntenplatform over 'Hoe communiceer ik over mijn ziekte'
• Bekijk de Nederlandse informatiefolders over 'niet pluis'-signalen