Psychosociale uitkomsten van studenten stimuleren in een flipped classroom 

Deze tweede blog uit de blogreeks rond het onderzoeksproject Effectief Blended professioneel Hoger Onderwijs (EBHO) is een gastbijdrage van onze collega’s uit het Expertisecentrum Zorg en Welzijn van de Thomas More Hogeschool. Dr. Karolien Adriaens en dr. Dinska Van Gucht staan hierin stil bij de mogelijke impact van blended onderwijs op affectieve en interpersoonlijke uitkomsten bij studenten uit het hoger onderwijs.

Tijdens hun studieloopbaan ontwikkelen studenten in het professioneel hoger onderwijs zich niet enkel op vlak van kennis en vaardigheden, maar groeien ze ook op vlak van verscheidene psychosociale uitkomsten, zoals motivatie, zelfstandigheid en (zelf)vertrouwen. Net zoals in de eerste blog uit de reeks, De kracht van quizzen in een flipped classroom, focussen we ons op de flipped classroom. Die specifieke vorm van blended onderwijs is een instructiestrategie waarbij studenten de inhoud van het opleidingsonderdeel voorafgaand aan de les (pre-class) zelfstandig doornemen, bijvoorbeeld met behulp van instructiefilmpjes. In de klas (in-class) komt er dan meer tijd vrij voor het actief verwerken en inoefenen van de eerder doorgenomen inhoud. Hoe de verschillende componenten van de flipped classroom daarbij precies vorm gegeven worden, blijkt van groot belang te zijn voor de leeruitkomsten, maar ook voor de affectieve en interpersoonlijke uitkomsten.

Jang en Kim (2020) vonden binnen de flipped classroom in het hoger onderwijs positieve effecten op zowel de leeruitkomsten als de affectieve en interpersoonlijke uitkomsten bij studenten. In vergelijking met een face-to-face onderwijsvorm, gaan beide soorten uitkomsten er meer op vooruit wanneer een docent gebruik maakt van de flipped classroom. Zo vonden Jang en Kim (2020) binnen de flipped classroom een positief effect op de betrokkenheid van studenten bij de leerinhouden, maar ook op hun motivatie, zelfstandigheid en (zelf)vertrouwen. Daarnaast werden er positieve effecten gevonden op vlak van participatie, interactie en bijdragen van de studenten in de les. Een belangrijke voorwaarde daarbij is wel dat de studenten tijdens de pre-class activiteiten daadwerkelijk aan de slag gaan met de inhouden die voorafgaand aan de les moeten worden doorgenomen. Dat kan je dan weer eenvoudig monitoren door bijvoorbeeld een korte, toegankelijke quiz te organiseren bij het begin van de in-class activiteiten.

Enkele aanbevelingen

Waar let je nu als docent het best op als je studenten binnen een flipped classroom ook op psychosociaal vlak wil zien groeien? Het goede nieuws is dat ook hier goede, effectieve didactiek van groot belang is. Inderdaad, om het effect op de affectieve en interpersoonlijke uitkomsten te maximaliseren is het belangrijk om voldoende aandacht te hebben voor in-class activiteiten waarbij de leerinhouden voldoende cognitief verwerkt worden en bovendien interactie tussen studenten gestimuleerd wordt. Enkele voorbeelden van zulke activiteiten zijn (groeps)discussies, activiteiten in kleine groepjes en groepswerken.

Daarnaast is het geven van feedback een belangrijk aandachtspunt, zowel peer feedback, als voldoende feedback van de docent naar de studenten tijdens het maken van oefeningen (Jang & Kim, 2020). Door de opzet van de flipped classroom kan er ook voldoende tijd besteed worden aan inoefening, herhaling en verwerking van de lesstof. Wanneer je als docent tijdens de contacturen inzet op die vormen van in-class activiteiten stimuleer je niet enkel de cognitieve verwerking van de leerinhouden, maar vergroot je ook de interpersoonlijke vaardigheden, en dus de psychosociale uitkomsten van studenten.

Aansluitend is het belangrijk om in het kader van de flipped classroom aandacht te hebben voor zelfsturing bij studenten, zodat ze de mogelijkheid krijgen om te groeien in hun pad naar zelfstandigheid (Lee & Hannafin, 2016). Daarbij is het als docent van belang om voldoende ondersteuning te bieden (scaffolding), zodat je het onafhankelijk functioneren van de student stap-voor-stap stimuleert en ondersteunt, bijvoorbeeld door het aanbieden van uitgewerkte voorbeelden.

We kunnen, op basis van de studie van Jang en Kim (2020), besluiten dat de flipped classroom specifieke mogelijkheden biedt om naast de cognitieve ontwikkeling van studenten ook hun psychosociale vaardigheden te versterken. Wanneer je als docent inzet op de hierboven beschreven principes worden de affectieve en interpersoonlijke uitkomsten van studenten versterkt, die op hun beurt indirect een positief effect kunnen hebben op de leeruitkomsten van studenten. Als docent kun je studenten zo op verschillende vlakken tegelijk stimuleren. Twee vliegen in één klap!

Wil je meer weten over het EBHO-onderzoeksproject?